«کالیپسو» روایت چگونگی تغییر از انسانیت تا ضد انسان

به گزارش تئاتر خراسان رضوی، محمد خوش خلق در نشست تئاتر کالیپسو که در محل این خبرگزاری برگزار شد، اظهار کرد: هنگامی که اخبار جهان را انسان می‌شنود دچار این مساله می‌شود که چه اتفاقی دارد برای انسانیت می‌افتد و جایگاه مردم بی گناه در این شرایط کجا است.
نویسنده کالیپسو در خصوص ایده اولیه این نمایش عنوان کرد: زمانی که تصویر بچه ای که آب او را به لب ساحل آورده بود را دیدم دچار تاسف و حیرت شدیدی شدم و همین درد درونی باعث کلید خوردن نمایشنامه شد.
وی ادامه داد: من مصمم شدم که چیزی برای مرگ انسانیت و برای خشونتی که در منطقه در حال وقوع است بنویسم و به تحلیل این مساله بپردازم که چه اتفاقاتی ممکن است بیافتد که افراد تصمیمات غلطی می‌گیرند که باعث آسیب به خود و دیگران می‌شود.
خوش خلق در مورد محدوده جغرافیایی نمایش خود گفت: این نمایش مربوط به محدوده خاورمیانه است اما درد مشترک جهان یعنی درد انسانیت را بیان می‌کند به عبارت دیگر گرچه جغرافیا محدود است اما مفهوم نامحدود است.
وی اظهار کرد: ما در این به سراغ آدم هایی رفتیم که معمولا دیگران با یک قضاوت کلی به آن ها نگاه می کنند. قاعدتا نگاهی که مردم به یک تکفیری یا قاچاقچی دارند این است که او یک انسان بد است اما ما خواستیم آن ها را قضاوت نکنیم و در عوض به تحلیل شخصیت و کنش‌های آن‌ها و مهم‌تر از این‌ها به ریشه‌یابی رفتار آن‌ها بپردازیم.
این نویسنده تئاتر در خصوص دغدغه این نمایشنامه عنوان کرد: دغدغه ما دغدغه سیاسی نیست بلکه یک دغدغه اجتماعی و انسانی است. ما به شخصیت‌های تروریست نزدیک شدیم و از نزدیک ریشه‌یابی اجتماعی کردیم که چرا این اشخاص دست به کارهای ضدبشری می‌زنند. به عبارت دیگر کالیپسو ریشه‌یابی مسائل اجتماعی‌ای است که یک سری آدم‌ها را به بدمن‌های بزرگ تبدیل می‌کند.
وی گفت: ‌قاچاقچی انسان ما خود یک شخص جنگ زده است که به دنبال امنیت است و این امنیت را در رد شدن از مرز آبی می‌بیند که اتفاقا موضوع روز دنیا است .
خوش خلق ادامه داد: اما در این شرایط وحشتناک پر از خشونت هیچ کس به آن طرف قضیه یعنی نابودشدن مرز انسانیت فکر نمی‌کند و همه از جنبه سیاسی به مساله می‌پردازند.
وی در خصوص این مساله که چرا دو شخصیت زن تبه کاران اصلی ماجرا هستند، گفت: ماجرا جنسیت نیست بلکه تفکر تروریستی است که می‌تواند در هر شخص و جنسی ظهور پیدا می‌کند. از زمان هابیل و قابیل تفکر تروریستی وجود داشته و همین تفکر تروریستی بود که قابیل هابیل را کشت.
این نویسنده تئاتر تصریح کرد: ما در متن نمایشنامه ریشه‌یابی می‌کنیم انسان هایی را که دنبال کشت و کشتار رفته‌اند که چرا این اتفاق برای آن‌ها افتاده است و البته کم هم نیستند زنانی که وارد این حوزه می‌شوند.
وی ادامه داد: اساسا استفاده از زن که یک جنس لطیف دارد و از او کشت و کشتار انتظار نمی‌رود باعث ایجاد یک تناقض می‌شود که درام گونگی کار را پررنگ می‌کند به این معنا که چگونه یک زن در ماهیت زن بودن خود به سمت عضویت در یک گروه تروریستی می‌رود که عواملی چون نداشتن پدر و مادر، بزرگ شدن در پرورشگاه، تحقیر، توهین، بی هویتی را ما به عنوان دلایلی اصلی نشان می‌دهیم.
این کارگردان تئاتر در خصوص اهمیت جشنواره در نوشتن و اجرای یک اثر اظهار کرد: من  در زمانی که نمایشنامه ای را می نویسم هیچ وقت به چیزی چون جشنواره یا اجرا فکر نمی کنم.  به نظر من این یک رویه غلط است که ما بخواهیم برای اجرای عموم یا برای جشنواره  کاری را آماده کنیم بلکه رسیدن به یک حرف و پیام است که دارای اهمیت است.
 
جهان هنرمندان تئاتر کوچک شده است
این نویسنده تئاتر گفت:‌ متاسفانه جهان ها کوچک شده است و جهان بچه های تئاتر نیز محدود به جشنواره شده.  ما اگر  نقطه دید را وسیع در نظر بگیریم دیگر اهمیت چندانی به برگزیدگی در جشنواره نخواهیم داد.
وی ادامه داد: از طرفی ما صنف خودمان را هم می شناسیم که جشنواره و داوران چگونه هستند و چگونه عمل می کنند. ماجرا، ماجرای زدن حرف است. ما حقوقی برای کارهای فرهنگی خود نمی گیریم و من کارگردان اگر کاری را انجام می دهدم صرفا برای دغدغه ای که دارم است که آن را صورت می دهم. اما از آن طرف در این شرایط بی حقوقی می توان سمت درآمد رفت اما من کاری را که جایزه زیادیدر جشنواره نگرفته است را نیز به اجرای عموم می برم چون  دغدغه است که برای من اهمیت دارد.
خوش خلق خاطرنشان کرد: قدرت یک کار در این است که همه جایی و برای همه باشد. من سال ها پیش یک تئاتر لهستانی دیدم که با آن که معنای دیالوگ ها را نمی فهمیدم اما آنقدر درون مایه انسانی داشت که اتفاقا توانست بر خلاف نداستن زبان من را بسیار درگیر کند.
این کارگردان تئاتر ادامه داد: تئاتر باید جهان شمول باشد و باید حرفی بزند که برای جهان مفید باشد نه اینکه صرفا برای یک محدوده جغرافیایی خاص  و یا سنی خاص باشد.
وی خاطرنشان کرد: مفهوم در نمایش ما اهمیت بالایی دارد و گردن گروه ما افراشته است که کاری را ارائه می دهیم که بسیار سخت است. شاید به نوعی بتوان گفت اساسا ما نمایش کار نکردیم بلکه به معنای واقعی کلمه تئاتر کار کردیم. ما از هیچ چیز ساده رد نشدیم و حتی اگر چاقویی در صحنه ما وجود دارد از پیش طراحی شده است.
وی در خصوص وضعیت سلیقه هنری مردم اظهار کرد: متاسفانه سلیقه مردم نیز رو به ابتذال است و البته اگر این جمله را می گویم در حالی است که خود را هم جزو همین مردم می دانم.
خوش خلق ادامه داد: در حال حاضر مردم ما تئاتر گیشه ای و اجراهای سطحی تر را  می پسندند و  این گونه تئاترها بازخورد بهتری دارد.
وی در خصوص تبلیغات کار خود اظهار کرد: در شهر مشهد فیلم سینامور آمد و به طرز عجیبی تبلیغات داشت برای آن که بفروشد، این تبلیغات از طرف شهرداری صورت گرفت در حال که خود من برای شهرداری کار کردم و اجراهای خیابانی داشتم اما اگر الان من بخواهم یک بنر را در جای پر رفت و آمد بزنیم باید یک بوروکراسی انقلابی را پشت سر بگذرانیم.
خوش خلق در مورد بازی سازی در این نمایش اظهار کرد: تعمد ما در بازی ساز این است که به نظر من گاهی بازی سازها می توانند خیلی موثرتر از بازیگران اصلی هستند در حالی که آن ها دیده نیم شوند.
وی در خصوص استفاده از بازیگران غیرمشهدی در مشهد اظهار کرد: اگر ما از بازیگران خارج از مشهد استفاده می کنیم حال که قرار است به جای بازیگران خود از بازیگران دیگری استفاده کنیم باید بازیگر خوب بیاوریم  که نمای بهتری به تئاتر ما بدهد.
خوش خلق ادامه داد: مشهد قطب بازیگری است و نیروهای زیادی از مشهد در تهران وجود دارند که جنگیده اند تا به جایگاه خود رسیده اند در حالی که اگر بازیگران خوب ما بخواهند در تئاتر تهران کار کنند بسیار اذیت خواهند شد چون اصلا بازیگران ما را راه به کانون خود نمی‌دهند. ما نیز باید سفت و سخت رفتار کنیم و اجازه ندهیم هرکسی وارد تئاتر ما شود و حداقل امر این است که اگر کسی هم کسی آمد باید یک بازیگر خوب شود.
این کارگردان تئاتر تصریح کرد: زمانی که من «همه پسران من» به کارگردانی حجت طباطبایی را در کنار استاد کمال علوی کار می‌کردم در ابتد  قرار بود که چند چهره از تهران آورده شود اما تنها کسی که مخالفت کرد و اجازه نداد که نیرو از تهران بیاوریم استاد کمال علوی بود.
وی ادامه داد: استاد گفت که این شهر خودش به اندازه کافی بازیگر خوب دارد و ما اگر کاربلد باشیم باید از همین نیروی مشهد بازی بگیریم.
این کارگردان تئاتر در خصوص بحث اقتصادی تئاتر اظهار کرد: تئاتر باید توجیه اقتصادی داشته باشد زیرا با وجود این بحران اقتصادی‌ای که وجود دارد اگر قرار باشد هیچ پولی دست ما را در بلیط فروشی نگیرد که دیگر نمی‌توانیم کار کنیم خصوصا که ما پیش از هر اجرا نیز هزینه‌های زیادی داریم.
خوش خلق تصریح کرد: وقتی که دولت حمایتی از تئاتر نمی کند هیچ عیبی ندارد که ما از تهیه کننده خصوصی استفاده کنیم. این تهیه کننده هزینه کرده و سپس برداشت می‌کند.  اساسا ما اگر نخواهیم از تهیه کننده خصوصی استفاده کنیم هیچ بودجه ای نخواهیم داشت و اصولا نمی توانیم کار را پیش ببریم.
وی ادامه داد: اما حال که تهیه کننده های خصوصی وارد کار شده اند چقدر خوب است که به سمت کارهایی بروند که بر غنای فرهنگی کمک می‌کند.
خوش خلق تصریح کرد: در تولید یک پروسه اثر هنری یک سری وظایف را ارگان‌ها دارند که چون در حال حاضر رشته ما تئاتر است در مورد این رشته بحث می کنیم. با وجود وظیفه بودن یک سری امور مسئولین در انجام آن ها کم کاری می‌کنند. دادن مجوز، دادن سالن، دیدن فیلم سالن و دادن امکانات به سالن وظیفه ارگان‌ها است.
وی ادامه داد: ما قرار نبود که اجرای خود را در سالن شمایل به نمایش بگذاریم اما حوزه هنری این سالن را به ما نداد در حالی که اولویت با تئاترهایی است که به جشنواره رفته اند. متاسفانه در حال حاضر کاری در سالن حوزه اجرا می‌شود که قبل تر نیز اجرا شده و جشنواره خود را هم رفته است.
این کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: من حتی برای گرفتن مجوز ارشاد دچار مساله شدم. مسئولان به من گفتند که نیازی به اجرای عموم نیست و همین که کار به جشنواره رفته است کافی است. البته این مساله در دوره مسئولیت قبلی وجود داشت و من نمی‌دانم برآیند کار مسئولان کنونی به چه شکل خواهد بود.
 
کالیپسو مستقل ترین تئاتر مشهد است
وی تاکید کرد: من به جرات می توانم کالیپسو را مستقل‌ترین تئاتر مشهد می‌دانم. مستقل‌ترین تئاتر مشهد است که تنها یک نفر  آن را حمایت کرد و به ما مکان تمرین برای ساعت‌های طولانی داد و مقداری از بودجه دکور هفت میلیونی ما  را و پشتیبانی تبلیغاتی کرد و او کسی نیست جز علی رضا بابارضا.
خوش خلق ادامه داد: او کسی است که اگر چیزی بگوید به آن عمل خواهد کرد اما نمی دانم با این وجود چرا هیچ وقت نام او مطرح نمی‌شود و همیشه نام وی در حاشیه است در حالی که بسیاری از اتفاقات خوشایند تئاتر او همیشه در مشهد رقم زده است که یکی از آن ها همین جشنواره دانشجویی تئاتر است.
وی تصریح کرد: از لحاظ مالی همه گروه ها یا دوستانی به عنوان تهیه کننده دارند که از آن‌ها کمک می گیرند یا از  عواملی چون شهرداری کمک می گیرند که آن هم امکاناتش را به کسانی که خود می خواهد می دهد. اما ما از کسی پول نمی خواهیم و راضی هستیم که اجازه دهند یک بنر چاپ کنیم اما اجازه همان را هم به ما نمی دهند و به همین خاطر است که می گویم ما کاملا مستقل عمل کرده‌ایم.
این کارگردان تئاتر اظهار کرد: یازده سال است که من مشغول به حرفه تئاتر هستم اما در کنار تئاتر کارهای تصویری‌ای از جمله لیست انتظار و فصل اول سریال تلخ و شیرین کار حسن آخوندپور را در کارنامه خود داشته‌ام.
وی خاطرنشان کرد: من در حوزه تئاتر هرکاری را که بر روی صحنه بردم خودم نوشته‌ام و در اجرای یک تئاتر بیشتر انسان دغدغه‌مندی هستم و این مساله را مدنظر می‌دهم تا اینکه بخواهم تیراژ فروش را بالا ببرم.
خوش خلق در خصوص شروع کار خود گفت: آغاز کار حرفه ای من در تئاتر از جشنواره دانشجویی دانشگاه آزاد با آقای بابارضا بود.
این نویسنده تئاتر خاطرنشان کرد: شبی به بلندای پرواز، قفس و کار موش‌مردگی از دست کارهایی بوده که در تئاتر نوشته و کارگردانی کرده ام بوده. همچنین یک سری کارهای خیابانی نیز داشته‌ام که از این جمله مد روز بوده است.
وی تصریح کرد:‌ من با افراد زیادی چون اسماعیل بایگی و استاد رضا صابری کار کرده‌ام. شاید تنها کسی که در این شهر همیشه سر تمرین‌های من آمده و من به ما لطف داشته استاد رضا صابری بوده که حمایت معنوی خود را هیچ گاه از من دریغ نکرده است.