سینمایش جدیدترین شیوه نمایش های آیینی

  مجید ظریف

 با شنیدن عنوان «نمایش آیینی» نخستین چیزی که به ذهن متبادر می شود، تعزیه هایی است که در سوگ سید و سالار شهیدان(ع) اجرا می شود اما خاستگاه این رشته هنری را نمی توان در برهه زمانی خاصی جستجو کرد. به عبارت بهتر قول های مختلفی درباره خاستگاه نمایش های آیینی وجود دارد؛ پژوهشگران ادبی آن را یک شیوه نمایشی ایرانی دانسته و پیشینه اش را به سوگ سه هزار ساله «سیاوش»، قهرمان نامدار شاهنامه، نسبت می دهند؛ مورخان پیدایش آن را متأثر از عناصر اساطیری مصر معرفی می کنند و فرهنگ پژوهان نیز معتقدند ریشه «نمایش آیینی»، افسانه های تاریخی ثبت شده در فرهنگ هند و اروپاست.

فارغ از این که نمایش آیینی دقیقا از چه برهه ای رایج شده، این زمینه هنری همواره مورد علاقه عموم مردم بوده و نقش غیر قابل انکاری در انتقال مفاهیم اعتقادی به اقشار مختلف جامعه ایفا کرده است.

از نگاهی دیگر می توان این سبک نمایش را نوعی صنعت دانست که هم هنرمند و هنردوست را درگیر خود می کند و هم تخصص های متفاوتی را که با گذشت زمان برای جذابیت هرچه بیش تر، در اجرای آن دخیل گشته اند.

«سینمایش» جدیدترین شیوه ای است که برای اجرای نمایش های آیینی مورد توجه هنرمندان عرصه تئاتر کشور قرار گرفته و در معدود پروژه هایی که با این سبک به صحنه نمایش راه یافته اند، ارتباط بسیار خوبی با مخاطبان عام و خاص خود برقرار کرده است.

چه عموم هنردوستانی که صرفا برای لذت بردن از یک تئاتر آیینی به تماشاخانه ها می آیند، چه آن ها که در عرصه تئاتر دستی بر آتش دارند و مویی سپید کرده اند، این شیوه نمایشی را می ستایند.

از نگاهی دیگر سینمایش توانسته با نوآوری هایش تخصص های هنری و غیر هنری بیش تری را همراه خود کند و در نتیجه با چرخاندن چرخ اقتصادی آن ها به یک صنعت تبدیل شود.

جذابیتی که تلفیق سینما و نمایش به این سبک نمایشی بخشیده، مهم ترین عاملی است که باعث رونق سینمایش شده و خودِ این ویژگی، نهادهای حامی هنرمندان در کشور را به سرمایه گذاری در این پروژه های هنری ترغیب نموده است.

این روزها سینمایش «من همانم» به کارگردانی محمدطاها اربابی و با حمایت خانه هنرمندان شهرداری مشهد در سالن «شهید جهاد مغنیه» روی صحنه می رود که یک مصداق عینی مناسب برای تعاریفی است که در این مقال به آن پرداخته شد.

امید است حمایت نهاد های هنری کشور از چنین پروژه هایی به رونق یافتن هرچه بیش تر ارتباط تئاتر با بدنه جامعه منتج شود.