گفت‌و‌گو با دبیران جشنواره‌های تئاتر استانی (بخش نخست)
از اضافه‌شدن بخش‌های تازه تا حمایت بخش خصوصی از جشنواره‌های تئاتر استانی
با نزدیک شدن به روزهای پایانی جشنواره‌های تئاتر استانی، دبیران این جشنواره‌ها از تجربیات و چالش‌های اجرایی خود گفتند.
به گزارش ایران تئاتر، جشنواره‌های تئاتر استانی کشور که از استان مرکزی آغاز شد این روزها در استان‌های کرمان و همدان به ایستگاه آخر نزدیک می‌شود. برگزاری جشنواره‌های استانی بی‌شک مهم‌ترین رویداد تئاتری در هر استان به شمار می‌رود و هنرمندان با حضور پرشور در این رویداد تلاش می‌کنند بهترین خود را روی صحنه بیاورند تا بتوانند جایگاهی در جشنواره بین‌المللی فجر کسب کرده و در عرصه بین‌المللی به رقابت بپردازند. در مطلبی که پیش روی شما است پای صحبت تعدادی از دبیران جشنواره‌های استانی نشسته‌ایم که از تجربه برگزاری جشنواره امسال گفته‌اند.
ارتقای کیفیت داوری در سی و ششمین جشنواره استان مرکزی
شهرام سلطانی دبیر جشنواره تئاتر استان مرکزی درباره این رویداد هنری گفت: «برای اولین بار در تاریخ جشنواره تئاتر استان مرکزی، ۸ داور در دو بخش داشتیم، ۵ داور در بخش صحنه‌ای و ۳ داور در بخش خیابانی. این تعداد داور که همه از هنرمندان شناخته‌شده بودند، باعث ارتقای کیفیت داوری شد.»
او ادامه داد: «یکی دیگر از ویژگی‌های مهم جشنواره امسال، برگزاری کارگاه‌های آموزشی با حضور اساتیدی چون دکتر خاکی و بهزاد آقا جمالی بود. همچنین در طول جشنواره، نشست‌های تخصصی مختلفی برگزار شد و رادیو دراماتیک هم به‌صورت زنده اجرا داشت.»
دبیر جشنواره در خصوص منابع مالی این رویداد گفت: «در کنار اداره کل ارشاد استان، مسئولین هم پای کار آمدند. نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی و شهردار اراک خیلی همراهی کردند. تمام هزینه‌های اسکان و پذیرایی به بهترین شکل ممکن تأمین شد. گروه‌ها و داوران از کیفیت بالای پذیرایی برخوردار بودند و خوشبختانه در روز اختتامیه، جشنواره بدون هیچ‌گونه بدهی به گروه‌ها و داوران به پایان رسید. این دستاورد از پیگیری‌ها و تلاش‌های مستمر من به‌عنوان دبیر جشنواره بود.»
سلطانی در پایان خاطرنشان کرد: «ما تلاش کردیم تا با برگزاری جشنواره‌ای باکیفیت و استفاده از تمامی امکانات و منابع، تجربه‌ای ماندگار برای گروه‌های نمایشی و تماشاگران ایجاد کنیم. اما با توجه به شرایط مالی، برگزاری جشنواره تنها توسط اداره کل ارشاد در آینده بسیار دشوار خواهد بود و نیاز به کمک‌های مالی بیشتری از سوی اداره کل هنرهای نمایشی احساس می‌شود.»
اضافه شدن بخش تازه در سی و دومین جشنواره استان اردبیل
غریب منوچهری دبیر جشنواره تئاتر استان اردبیل گفت: « امسال بخش جدیدی به نام به‌علاوه جشنواره؛ اضافه کردیم که در پنج روز اجرا شد و شامل ۴ کار مهمان از داخل استان و ۲ کار از خارج استان (تبریز و میانه) بود. همچنین ۱۰ نمایش از آثار کارآموزان هنرستان‌ها، دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌ها در این بخش به اجرا درآمد که این کارها برای اولین بار در جشنواره شرکت کردند.»
او افزود: « با حضور دکتر خاکی و بهزاد آقا جمالی دو کارگاه آموزشی مفید برگزار کردیم که به رشد کیفی آثار کمک زیادی کرد.»
منوچهری درباره منابع مالی توضیح داد: «حدود ۵۰ درصد هزینه‌ها توسط اداره کل ارشاد و بخش دیگری از طریق همکاری‌های بخش خصوصی، اسپانسرینگ و کمک‌های شهرداری برای بخش خیابانی تأمین شد. همچنین در جشنواره امسال بلیت‌فروشی هم داشتیم که به تأمین بخشی از منابع مالی کمک کرد.»
او گفت: «در نهایت به‌رغم اینکه استان ما سالن‌های متعددی برای برگزاری اجراهای تئاتر ندارد، جشنواره امسال کیفیت و کمیت خوبی داشت، به‌ویژه استقبال و حضور جوانان و نوجوانان واقعاً چشمگیر بود و این جشنواره باعث شد که تئاتر در استان رشد خوبی داشته باشد.»
برگزاری بخش ویژه در سی و چهارمین جشنواره استان خراسان رضوی
رضا عرفانی دبیر جشنواره تئاتر خراسان رضوی گفت: «پیش‌ازاین، جشنواره استانی تنها دو بخش صحنه‌ای و خیابانی داشت و در یک بازه زمانی محدود برگزار می‌شد. اما امسال ما توانستیم ۲۲ روز جشنواره برگزار کنیم که به‌نوعی نوآوری محسوب می‌شود. اجراهای بخش ویژه از اول آبان در 14 فرهنگسرای سطح شهر مشهد و 7 شهرستان شروع شد و داورها هم در زمان اجراها آثار را داوری می‌کردند.»
عرفانی ادامه داد: «همچنین برای اولین بار بخش ویژه داشتیم که شامل نمایشنامه‌نویسی، نمایشنامه‌خوانی، کودک و نوجوان و مسابقه عکس تئاتر بود که اختتامیه این بخش به‌طور جداگانه برگزار شد.»
او افزود: « ۷۵ اثر در بخش ویژه حضور داشتند و بیش از ۱۰ هزار نفر از دانش‌آموزان آثار جشنواره را دیدند. امسال بلیت‌فروشی داشتیم و تمام بلیت‌های جشنواره به فروش رفت.»
دبیر جشنواره تئاتر خراسان رضوی گفت: «منابع مالی جشنواره از حمایت‌های انجمن هنرهای نمایشی، شهرداری مشهد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، و آستان قدس تأمین شد. این همگرایی بین دستگاه‌های دولتی برای اولین بار اتفاق افتاد و نشان از عزم جدی برای پشتیبانی از هنر تئاتر در استان داشت و در پایان جشنواره؛ هیچ‌گونه بدهی بابت جوایز، ورودی یا هزینه‌های داوری نداریم.»
میزبانی بندر لنگه از سی و ششمین جشنواره استان هرمزگان
حسین کریمی دبیر جشنواره تئاتر استان هرمزگان گفت: «با توجه به اینکه جشنواره همیشه به‌صورت متمرکز در مرکز استان برگزار می‌شد، امسال تصمیم گرفتیم جشنواره را به یکی از شهرستان‌ها منتقل کنیم و بندر لنگه میزبان ما شد.»
او افزود: « این اقدام باعث شد مسئولین بندرلنگه تشویق و ترغیب شوند تا یک تماشاخانه نیمه‌کاره که سال‌ها رها شده بود را به بهره‌برداری برسانند و در پی برگزاری جشنواره در شهرستان، مسئولین پای کار آمدند تا این تماشاخانه آماده بهره‌برداری شود.»
کریمی ادامه داد: « به دلیل محدودیت زمانی و کمبود منابع مالی، جشنواره به‌صورت فشرده در مدت 3 روز برگزار شد و بخش‌های جنبی و آموزشی نداشتیم.»
او در خصوص تأمین هزینه‌ها، گفت «بخش عمده هزینه‌ها از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تأمین شد. علاوه بر این، شهرداری‌های بندر لنگه و بندرعباس نیز همکاری داشتند.»
برگزاری نمایشگاه عکس در سی و ششمین جشنواره استان فارس
زهرا سعیدی دبیر جشنواره تئاتر استان فارس گفت: « از ویژگی‌های جشنواره امسال، برگزاری کلاس‌های کارگاه آموزشی و انتقال تجربه توسط میلاد اکبرپور و سجاد افشاریان بود. همچنین، نمایشگاهی از عکس‌های نمایش‌های دهه ۵۰ و ۶۰ نیز برگزار کردیم که مورد استقبال قرار گرفت.»
او افزود: «در بخش مسابقه صحنه‌ای، تعداد نمایش‌هایی که ارائه شد، بیشتر از سال‌های قبل بود و کیفیت آثار جشنواره و حضور نسل جوان نیز بهتر از سال‌های گذشته بود. در بخش خیابانی آمادگی گروه‌ها کم‌تر بود، اما خوشبختانه این بخش هم تعطیل نشد و توانستیم آن را برگزار کنیم.»
سعیدی ادامه داد: «متأسفانه به دلیل محدودیت‌های مالی و امکانات، ما نتوانستیم برای گروه‌های شهرستانی اقامت طولانی‌تری فراهم کنیم و این مسئله باعث شد که تنها برای اجرای نمایش‌هایشان حضور داشته باشند و فرصتی برای تماشای آثار دیگران نداشتند.»
او در خصوص حمایت‌های مالی از جشنواره گفت: «متأسفانه در این دوره، ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی همکاری چندانی با ما نداشتند و بیشتر هزینه‌های جشنواره از بخش خصوصی تأمین شد. همچنین بلیت‌فروشی داشتیم و برای همه اجراها به‌طور یکسان بلیت 50 هزار تومانی در نظر گرفتیم و درآمد حاصل از آن به‌طور یکسان بین گروه‌های نمایشی توزیع شد.»
ورود گروه‌های تازه‌کار به سی و ششمین جشنواره استان گیلان
بهمن صادق حسنی دبیر جشنواره تئاتر استان گیلان در مورد ویژگی‌های خاص جشنواره امسال گفت: «جشنواره‌های استانی طی سال‌ها به دلیل مشکلات مالی و کمبود اعتبارات، متأسفانه کیفیت خود را تا حدی ازدست‌داده بودند، اما امسال خوشبختانه شاهد رشد قابل توجهی ازنظر کیفی بودیم. آثار امسال بسیار بهتر از دو سه سال گذشته بودند و این به دلیل حمایت‌های مدیرکل محترم استان گیلان آقای طاهری است که باوجود مشکلات اقتصادی، از تئاتر استان به‌خوبی حمایت کردند.»
او افزود: «در جشنواره امسال گروه‌های تازه‌کار و حرفه‌ای‌تر تشویق شدند تا حضور پررنگ‌تری داشته باشند. بااین‌حال، به نظر من باید ساختارهای ریشه‌ای جشنواره‌های استانی تغییر کند و انگیزه‌های بیشتری برای گروه‌های حرفه‌ای ایجاد شود تا آن‌ها نیز علاقه‌مند به شرکت در جشنواره‌های استانی شوند.»
دبیر جشنواره تئاتر گیلان گفت: «بخش خیابانی جشنواره را همزمان با جشنواره تئاتر شهر در لاهیجان برگزار کردیم و برگزیده‌ها به فجر معرفی شدند.»
صادق حسنی در خصوص تأمین بودجه جشنواره گفت: « عمده هزینه‌ها توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد استان گیلان تأمین شد. شهرداری رشت در بعضی از امور مثل ساخت تندیس‌ها و تبلیغات با ما همکاری کرد. همچنین، یک شخص خیر که مایل نیست نامش اعلام شود نیز کمک مالی قابل توجهی به جشنواره کرد.»
او در ادامه تصریح کرد: «جشنواره‌های استانی باید حمایت جدی‌تری از طرف اداره کل هنرهای نمایشی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کنند. متأسفانه در دو سال گذشته حمایت‌های مالی از جشنواره‌های استانی کاهش یافته و این مشکل همچنان پابرجا است. در سال گذشته انجمن‌های هنرهای نمایشی استان‌ها و مدیران انجمن‌ها مبلغ زیادی برای برگزاری جشنواره‌ها از جیب خود هزینه کردند. امیدواریم که این مشکل حل شود و وزارت ارشاد و معاونت هنری به‌ویژه در بخش مالی حمایت‌های بیشتری از جشنواره‌های استانی داشته باشند.»
حضور چشمگیر نسل جوان در بیست و پنجمین جشنواره قم
صدیقه مشایخی که برای دومین بار دبیری جشنواره تئاتر استان قم را به عهده داشت و برای سال آینده نیز برای این مسئولیت انتخاب‌شده است، در مورد تجربه برگزاری جشنواره امسال گفت: «یکی از ویژگی‌های مهم جشنواره امسال، حضور چشمگیر نسل جوان در آن بود. این رویکرد باعث شد که یک پوست‌اندازی در تئاتر قم شکل بگیرد. جوانان زیادی که شرایط حضور داشتند، اما به دلایلی از فرصت‌ها دور مانده بودند، امسال توانستند خود را در جشنواره نشان دهند.»
او افزود: «سعید اسدی، یکی از داوران جشنواره، ابراز خوشحالی کرد که جوان‌ها در قم این‌چنین پرکار هستند و بیشتر جوایز هم به جوان‌ها تعلق گرفته است. این اتفاق بسیار مثبت بود و نشان داد که جشنواره واقعاً برای همه است و نه‌تنها برای یک قشر خاص.»
مشایخی در ادامه گفت: «امسال جشنواره تنها به بخش‌های صحنه‌ای و خیابانی محدود نشد. ما بخش‌های جنبی هم داشتیم. قبل از شروع جشنواره هم کارگاه‌های آموزشی برگزار کردیم که دکتر رحمت امینی از تهران حضور داشت.»
او تصریح کرد: «زمانی که برای برگزاری جشنواره به ما اعلام شد بسیار کوتاه بود و ازآنجایی‌که باید جشنواره را تا قبل از ایام فاطمیه به پایان می‌رساندیم و این زمان محدود باعث شد که نتوا‌نیم کارگاه آموزشی‌های بیشتری در خلال جشنواره برگزار داشته باشیم.»
مشایخی در پایان گفت: «برگزاری جشنواره در سه روز فشار زیادی را به گروه اجرایی وارد کرد. بااین‌حال، در نهایت جشنواره به‌خوبی برگزار شد و توانستیم هدفمان را در جهت معرفی نسل جوان و ارتقای کیفیت تئاتر قم محقق کنیم.»
دعوت از پیشکسوتان در سی و ششمین جشنواره استان مازندران
هادی اصغری در مورد ویژگی‌های خاص جشنواره سی و ششم گفت: «اتفاق مهمی که در جشنواره امسال رخ داد، حضور داورانی از سطح بالای تئاتر کشور مانند آقایان دکتر قطب‌الدین صادقی و کوروش نریمانی بود. اولین بار بود که چنین داورانی در جشنواره تئاتر مازندران حضور می‌یافتند و این حضور باعث ارتقای سطح کیفی جشنواره شد.»
او افزود: «یکی دیگر از اتفاقات خوب، برگزاری کارگاه آموزشی با حضور قطب‌الدین صادقی بود که در حوزه تئاتر و نمایش برگزار و با استقبال بسیار خوبی از سوی هنرمندان مواجه شد. همچنین امسال صدا و سیما را به‌طور ویژه درگیر جشنواره کردیم. این همکاری باعث شد که جشنواره از تلویزیون و رادیو نیز پوشش داده شود و مسائل و مشکلات تئاتر استان در رسانه‌ها مطرح شود.»
دبیر جشنواره گفت: «از پیشکسوتان تئاتر استان از گلوگاه تا رامسر دعوت کردیم که در جشنواره حضور داشته باشند و برای آن‌ها اسکان، پذیرایی و ایاب و ذهاب آماده کردیم و در سالن‌های نمایش جایگاه خاصی برایشان در نظر گرفتیم، حضور پیشکسوتان به جشنواره رنگ و بوی ویژه‌ای بخشید و حتی نقدهایی که ارائه دادند، برای ما بسیار سازنده بود.»
او در ادامه اشاره کرد: «متأسفانه امسال یکی از مشکلات اصلی ما زمان‌بندی انتخاب دبیر جشنواره بود. دبیر جشنواره باید حداقل ۸ تا ۹ ماه قبل از شروع جشنواره انتخاب شود تا بتواند برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد. اما امسال این فرآیند دیرتر از موعد انجام شد و فشار زیادی به گروه ما وارد کرد. از سوی دیگر، برخی دستگاه‌های فرهنگی و هنری مانند استانداری، شورای شهر و شهرداری‌ها که باید در این حوزه مشارکت می‌کردند، در جشنواره کم‌لطفی کردند و برای تأمین هزینه‌ها به اسپانسرها تکیه کنیم.»
دبیر جشنواره ادامه داد: «از اتفاقات مثبت این بود که جشنواره امسال با شور و هیجان بیشتری نسبت به سال‌های گذشته برگزار شد. هنرمندان با انرژی بالاتری وارد جشنواره شدند و ما تلاش کردیم با شعار «توسعه تئاتر با همدلی، محبت و دوستی»، این وفاق را در میان هنرمندان ایجاد کنیم. این حضور پرشور باعث شد که سالن‌ها در تمام اجراها پر شوند.»