تئاتری که به تاریخ خودش وفادار نباشد محکوم به فنا است

به گزارش خبرنگار ایران تئاتر در خراسان رضوی، فرشید تمری، متولد 1348، از هنرمندان باسابقه تئاتر مشهد است که سال‌هاست در زمینۀ نویسندگی، کارگردانی و نقد تئاتر فعالیت دارد.  این هنرمند تئاتر را به‌صورت جدی در قوچان آغاز کرده و در طول فعالیت هنری خود فراز و نشیب‌های فراوانی داشته است. از کارهای به‌یادماندنی این نویسنده و کارگردان می‌توان به نمایش‌های «آتامرگان»، «افسانه بگو»، «فرشته بلک سیتی»، «گرائیلی»، «سردار سرخ»، «آرزوی زبان‌بسته‌ها»، «ثمرگل» و «اتللو به روایت بخشی» اشاره کرد که در اغلب آنها به سمت ادبیات فولکلور و فرهنگ عامه مردم خراسان رفته و با استقبال بی‌نظیری مواجه شده است. آشنایی او با ادبیات فولکلور و فرهنگ عامه و آمیختگی آنها در آثارش به چشم می‌خورد.

فرشید تمری سال ها به عنوان یکی از ارکان اصلی و کارشناسان صاحب نظر در زمینه نقد و بررسی نمایش فعالیت داشته است .به بهانه برگزاری مجموع عمومی و انتخابات انجمن نمایش خراسان رضوی سراغ او رفتیم تا وضعیت امروز تئاتر مشهد را از زبان او بشنویم.

تاریخچه برگزاری جلسات نقد و بررسی در مشهد

فرشید تمری در خصوص تقسیم بندی و تاریخچه شکل گیری جلسات نقد تئاتر در مشهد گفت: پس از انقلاب اسلامی نقد تئاتر در مشهد را در سه دوره می توان تقسیم کرد.دوره اول به دهه شصت و اواسط دهه هفتاد مربوط می شود که نقد و بررسی تاترها به جشنواره ها گره خورده بود و کم کم به محلی تبدیل شد برای کوبیدن و تخریب در راستای تاثیر در آراء هیئت داوران وآرام آرام ظهور موج نو درآثار نمایشی رویکرد اهالی تئاتر را از این جلسات دور کرد تاجایی که کلا  منجر به تعطیل شد و این تعطیلی با طعم دوری از کهنگی و ورود به عصر جدید شکل گرفت.

وی افزود: دوره دوم  نقد تئاتر در مشهد از اواخر دهه هشتاد آغاز شد که تا اواسط دهه  نود نیز ادامه داشت در این دوره نقد و بررسی تاترها درجشنواره ها به شکلی جدید تر شروع شد که درکنار نقد و تحلیل نمایش ها هیئت های داوران منتقدین هم ظاهر شدند و درآن دوره با اقبال هنرمندان روبه رو شد یعنی دربعضی از جشنواره ها جایزه منتقدین هم قد وشاید بعضا بلندتر از جوایز اصلی  دیده شد.

تمری ادامه داد: درمیانه دوره دوم درکنار جشنواره ها کانون منتقدین هم به همت والای انجمن نمایش وقت شکل گرفت و نقد و بررسی کم کم صاحب جایگاهی قوی شد. به گونه ای که هر نمایشی که اجرای عمومی می شد باید یک روز را به هنرمندان اختصاص داده و گروه اجرایی درجلسه نقد حضور می یافت.

وی گفت: در این بین جلسات نمایش نامه خوانی به همت جوانان خوش ذوق تبدیل به مهم ترین بازوی نقد و بررسی و تحلیل نمایش شد. در ادامه دوره دوم سرنوشت این دوره طلایی هم رو به تعطیلی رفت .به نظر بنده به عنوان یکی از هنرمندانی که برای این شاخص مهم تاتر ارزش آموزشی قائل بوده و در هر دو دوره حضور داشته ام دلیل تعطیلی این دوره ملغمه ای بود از بی خردی متولیان که سعی داشتند در لباس نوگرایی به کهنه ترین شکل ممکن عمل کنند.

یکی از معدود نفراتی که در مشهد  مدارک تحصیلی او مرتبط با ماجرای" نقد و تحلیل " است محمد مداح حسینی است . او  می‌تواند به این جریان کمک کند و خلاءی که در سنوات قبل  در مورد "نقدساختاری" وجود داشت را با  ترویج رویکردی علمی مبتنی بر نظریه ها و قواعد و اصول آکادمیک، در زمینه نقد  تئاتر را پر کرده  تا بر اساس آن ارزیابی اجراهای تئاتری درتاتر خراسان به شکلی روشمند و به دور از سلیقه های فردی و گروهی شکل بگیرد.

کم کم باید نقد تئاتر را از قالب درک خالق اثر جلوتر برد یکی از بزرگترین معضلات دوره های گذشته نقد تاتر در مشهد این بود که منتقدین مجبور می‌شوند متناسب با درک و سواد کارگردان نمایش صحبت کنند که این موضوع باعث شده تا به اعتقاد عده ای منتقدین و نقدهایشان از وجوهات تخصصی فاصله بگیرند امروز دامنه نقد نمایش فقط نقد تفسیری و نقد توصیفی نیست  نقدنمایش ها از تقسیمات نقد آرکیتایپال  ( اساطیر و  کهن الگو ) تا  نقد تکوینی ( فرآیند زایش اثر )  و نقد نشانه‌شناسانه ادامه یافته و  نقد روان‌شناسانه و نقد توصیفی  را دربرمیگیرد.

وضعیت  کنونی جلسات نقد تئاتر در مشهد

تمری در خصوص وضعیت فعلی جلسات نقد تئاتر درمشهد گفت: در حال حاضر وضعیت نقد در مشهد به گونه ای است که اگر یک لحظه غفلت کنیم نه تنها موثر نیست که مخرب هم هست.

وی تصریح کرد: اگر تئاتر توسط جریان یا موسسه خصوصی به ورطه نقد کشیده شود دیگر نمی توان توقع داشت تئاتر در حوزه خودش تحلیل شود در چنین شرایطی اگر تئاتر همسو با جریان برگزار کننده جلسات باشد تائید  و درغیر اینصورت  تکذیب می شود و چنین نقدی نبودنش بهتر از بودنش است.

تمری ادامه داد: در جریان برگزاری جلسات نقد تنها پول چاره ساز نیست و اگر خوراک نداشته باشیم اعتبار چه کمکی به ما می کند.

وی افزود: تئاتر برای من دارای ارزش ماهوی بوده و در راستای حراست از رشته ای که تمام عمرم را صرف آن کرده ام   با هیچ احدی تعارف ندارم. اگر مسیر شکل گیری جلسات نقد و بررسی تئاتر تبیین شده باشد و به دلایلی ناگزیر باشیم این شرایط را بپذیریم باز هم باید بتوانیم مسیر را به نفع هنرمندان  هدایت کنیم.

 وی در بیان  ویژگی برگزاری جلسات نقد تئاتر گفت: رسالت نقد تحلیل نمایش است اما در ابعاد دیگر می تواند بار آموزشی  و تربیتی در ذات خود داشته باشد. جلسات نقد باید تخصصی و قاطعانه اما بدون غرض مدیریت شود تا هنرمند بتواند با اتکاء به  آن سطح خودش را ارتقاء دهد.

هویت تئاتر مشهد

تمری در بخشی از سخنانش ضمن اشاره به هویت تئاتر مشهد گفت: امروزه اگر تئاتر در مشهد صاحب هویتی شده است به واسطه تلاش پیشکسوت ها ست و نسل جوان تئاتر در مشهد باید وامدار تجربه گذشتگان باشد چراکه تئاتری که به تاریخ خودش وفادار نباشد محکوم به فناست.

سالن اصلی تئاتر شهر

فرشید تمری پیرامون وضعیت فعلی سالن اصلی تئاتر شهر در مشهد گفت: مجموعه تئاتر شهر در مشهد همچون بنایی ست که خشت خشت آن به دست بدون بنیه هنرمندان ساخته شد و الان نمی توان اجازه داد مخاطبی را که با تلاش جذب آثار فاخر در این مجموعه شد ، با ارائه نمایش های فاقد ارزش از دست بدهیم.

وی افزود: سالن اصلی  تئاتر شهر مشهد جای آزمون و خطا نیست و فیلتر تخصصی برای آن باید در نظر گرفته شود و اگر مدیریت این سالن در اختیار انجمن نمایش خراسان رضوی باشد می توان به رونق آن امید بیشتری داشت.

مجمع عمومی سومین دوره انتخابات انجمن هنرهای نمایشی استان خراسان رضوی

وی در پایان گفت: انجمن نمایش خراسان رضوی قابلیت تبدیل شدن به یک موسسه فرهنگی هنری را دارد تا از این طریق بحث واگذاری مجموعه سالن شهر به صورت قانونی اتفاق بیفتد و امیدوارم این مباحث به طور جدی در مجمع عمومی و انتخابات پیش روی انجمن توسط هنرمندان مطالبه و پیگیری شود.