رییس انجمن هنرهای نمایشی استان خراسان رضوی:
همایش سالانه روسای انجمن هنرهای نمایشی استان های کشور در مشهد برگزار شد
در حاشیه برگزاری همایش روسای انجمن هنرهای نمایشی ایران که در هتل فردوسی مشهد برگزار شد گفتگوی صمیمی داشتیم با آرش خیرآبادی رییس انجمن هنرهای نمایشی استان خراسان رضوی که به شرح زیر است:
- نشست سالانه‌ی رؤسای انجمنِ هنرهای نمایشی استان‌های کشور، چرا در مشهد برگزار شد؟
این نشانه‌ی اعتماد مدیریت مرکز به انجمنِ هنرهای نمایشی استان خراسان رضوی است. نشانه‌ی آن است که ما توانسته‌ایم در این یک‌سال، اعتماد مسوولان بالارتبه را در مرکز هنرهای نمایشی کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به دست آوریم. و البته آن‌چه ما امروز داریم برداشت می‌کنیم، محصول بذری است که رؤسای پیشین کاشته‌اند. آن زمینه‌سازی‌ها، ایجاد ارتباط‌ها، کارنامه‌ی فعالیت‌ها، همه و همه باعث شده که انجمنی با پشتوانه‌ی محکم به ما برسد و ما بخش کوچکی از آن پتانسیل را برای برگزاری این نشست استفاده کردیم.
- آیا انجمن هنرهای نمایشی خراسان رضوی برگزار کننده‌ی این نشست بود؟
خیر. برگزارکننده‌ی اصلی، انجمن هنرهای نمایشی ایران است. منتها با توجه به جمیعِ جوانب، مثلِ نظم، کارنامه‌ی انجمن، توانایی‌های هیئت‌مدیره‌ی انجمن، توانِ سخت‌افزاری استان، جایگاهِ مشهد به عنوان بزرگ‌ترین قطب معنوی کشور و البته سابقه‌ی اعضای هیئت‌مدیره‌ی انجمن استان در مدیریت و سازماندهی این‌گونه برنامه‌ها، مسوولان مرکز به این نتیجه رسیدند که امسال، نشست سالانه را در مشهد برگزار کنند و جالب این‌جا بود که در پایان نشست، روسای محترم انجمن‌ها پیشنهاد دادند که هر سال این نشست در مشهد برگزار شود. چون علاوه بر سطح مطلوب کیفیت برگزاری، همه دوست دارند که دست‌کم در سال یک‌بار به زیارت حرم مطهر آقا امام رضا(ع) نایل شوند. و این جذابیت مشهد را برای اجرای چنین برنامه‌هایی، صدچندان می‌کند.
- هزینه‌های این نشست را شما تأمین کردید یا تهران پرداخت کرد و نشست چند روز طول می‌کشد؟
این نشستی یک روزه است. هجده‌ام تیرماه کنداکتور برنامه‌های همایش از هشت صبح تا هشت شب و دقیقه به دقیقه، مشخص شده تا ظرف یک روز به دست‌آوردهایی که هدف از برگزاری است، برسیم. همه‌ی هزینه‌های برگزاری آن نیز با انجمن هنرهای نمایشی کشور است. منتها ما نیز به عنوان میزبان و در حدی که بتوان خاطره‌ای خوش از این شهر و استان به یادگار بماند، در بخش هزینه‌ها ورود پیدا کردیم.
- نشست سالانه‌ی رؤسای انجمن برای چه برگزار می‌شود؟
چهار هدفِ مشخص در این همایش مد نظر بود. اول بررسی طرح استقرار گروه‌های نمایشی. دوم بررسی وضعیت رسانه‌ای و پرتال خبری سایت ایران تئاتر. سوم بحثِ بر سر موضوع ترک تشریفات که توضیحات مفصلی دارد. و چهارم برنامه‌ریزی برای موضوع جشنواره‌ی تئاتر فجر. البته در این میان موضوعات مبتلابه تئاتر در زمینه‌های مختلف نیز به بحث گذاشته شد که رؤسای انجمن هنرهای نمایشی کشور هر یک درباره‌اش سخنرانی کردند.
- نتیجه‌ی خلاصه شده از هر هدفی که اسم بردید را یک به یک بررسی می‌کنید؟
در بحث استقرار گروه‌ها اغلب دوستان پیشنهادات و انتقاداتی داشتند. اما جمع‌بندی آن شد که در نهایت سایت استقرار از این پس به صورت روزآمد و همیشگی برای ثبت گروه‌های نمایشی فعال باشد. دیگر مثل قدیم نیست که برای ثبت گروهی باید یک سال یا حتی بیشتر، منتظر ماند. مسوولان ذیربط طرحی را ظرف دو سه ماه آینده راه‌اندازی خواهند کرد که در آن، با محوریتِ انجمن‌های نمایشی در هر استان، هنرمندان می‌توانند به سادگی گروهِ خود را ثبت کنند. البته اگر شرایط لازم را داشته باشند. بنا شد کلیه‌ی فرآیندِ ثبت هم به صورتِ اینترنتی باشد. بخش‌های دیگرِ نشست، موضوعاتِ تخصصی و اداری بودند که اغلب پیرامون مناسباتِ میانِ انجمن و اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی در هر استانی برنامه‌ای ارایه می‌کردند. شاید مهم‌ترین موضوعی که به صورتِ مستقیم جامعه‌ی تئاتر را تحت تأثیر قرار دهد، موضوعِ جشنواره‌ی تئاتر فجر است که طبقِ فرمایشات جناب کرمی، مدیرعامل محترم هنرهای نمایشی کشور، قرار است تغیراتی بنیادین و البته بسیار جالب‌توجه در ساختار جشنواره‌ی تئاتر فجر داده شود.
- منظورتان غیررقابتی شدن جشنواره‌ی تئاتر فجر است؟
بله. هم‌چنان که جناب کرمی فرمودند و شنیدید، قرار است جشنواره‌ی تئاتر فجر امسال از حالت رقابتی خارج شده و به صورت غیررقابتی درآید. شاید این بزرگ‌ترین تغییری باشد که ما در طول سی و هشت سال گذشته در زمینه‌ی جشنواره‌ی تئاتر کشوری شاهدش بوده‌ایم.
- تا آن‌جا که من می‌دانم شما یکی از مخالفانِ برگزاری جشنواره‌ها هستید. درست است؟
من در چندین مقاله، نظراتم را پیرامونِ این موضوع منعکس کرده‌ام. بله. من همیشه با برگزاری جشنواره‌ها به صورت رقابتی مخالف بوده‌ام و معتقدم که هنر را نمی‌شود با جایزه و تندیس ارزش‌گذاری کرد. منتها با نفس برگزاری یک فستیوال غیررقابتیکاملا موافقم. به نظرم فستیوال‌ها و جشنواره‌های غیررقابتی بار آموزشی بیشتری برای تئاتر و تئاتری‌ها دارد و هنرمندان را تشویق می‌کند که برای تولید آثارشان دیگر سراغ آثار داورپسند و جشنواره‌پسند نروند. اگر این طرح پیاده شود، ساختار و محتوای آثار نمایشی در کشور دچار تحولات بنیادین و مثبتی خواهد شد. شاید این خوش‌ترین خبری بود که می‌توانستم از نشست امسال بشنوم.
-خبرهای خوش دیگری هم شنیدید؟
بله. یکی از بهترین خبرهای این نشست، نگاه ویژه‌ی مسوولان به مقوله‌ی کمپانی‌های تئاتر است. برای من جالب بود که آقای کرمی، آقای مسافرآستانه، آقای نیلی، و دیگر بزرگواران همه متفق‌القول بودند که باید به جای تمرکز بر اجراهای محدود و اندک، به سمت تئاتر حرفهای رفت. تئاتر حرفهای شاخصه‌هایی دارد. یکی از این شاخصه‌ها محدود نبودنِ اثر به زمان و مکان است. سیاست‌های کلی در انجمن کشور دارد تئاتر را به سمتی می‌برد که بتوانیم من‌بعد آثاری با طول عمر بالاتر و البته جهان‌شمول‌تر تولید کنیم. جناب کرمی مثال خوبی از کمپانی‌های تئاتر زدند. ایشان می‌گفتند: برخی از کمپانی‌های تئاتر در طول حیات خویش شاید فقط ده یا پانزده اثر تولید کنند و بعد با گذاشتن تورِ اجرای نمایش، آن اثر را به اقصی‌نقاط کشورشان یا جهان ببرند. دیگر دوره‌ی اجرای نمایش سی یا چهل روزه به سر آمده و ما باید به آثاری فکر کنیم که استعداد اجرا برای هر زمان یا هر مکانی را داشته باشد. این خبر، خبر خوشی است. گویی زبان حال بنده یا کسانی ست که معتقدند تئاتر باید از حالت روزمره‌گی بیرون بیآید و آن اندازه فرم و محتوای‌اش را ارتقا دهد که بشود برای سالیان سال و متناسب با هر جامعه‌ی مخاطبی، آن را به روی صحنه برد. چه خبری بهتر از این؟
- درباره‌ی جشنواره‌ی مناطق چه طور؟ نظری درباره‌اش ندارید؟
به شخصه با آن مخالفت جدی دارم. ولی اگر هیئت‌مدیره‌ی انجمن استان رأی به برگزاری‌اش بدهند، حاضریم که در این زمینه به مرکز اعلام آمادگی کنیم. منتها قلبا با آن موافق نیستم. به طور کلی چنان که گفتم، من با برگزاری هرگونه جشنواره‌ای مخالفم. چه این جشنواره منطقه‌ای باشد چه استانی. چه فجر باشد چه شهرستانی. هر جشنواره‌ی رقابتی به نظر من ایراداتِ ماهیتی و ذاتی دارد. شما نمی‌توانید یک اثر تک‌پرسوناژ گروتسک را با یک اثر بیست پرسوناژ موزیکال و کمدی مقایسه کنید. اصولا چنین قیاسی خطا ست. آثار باید در طبقه‌بندی‌های خاص خودشان قرار بگیرند و هم از لحاظ محتوا و هم از لحاظ ساختار، در دسته‌بندی‌های خودشان به رقابت بپردازند. جشنواره می‌تواند محتوای مشترکی را معیار قیاس بگذارد. مثلا بگویند همه‌ی آثاری که از روی نمایش هملت اقتباس شده. این می‌شود معیار سنجش صحیح برای برگزاری یک جشنواره. ولی این که شما بیآیید و دو اثر کاملا ناهم‌گون را کنار هم بگذارید و از داوران بخواهید که به یکی از آن‌ها جایزه بدهد، به باور من کار خطایی خواهد بود. وقتی جشنواره غیررقابتی شد، همه دنبال کیفیت می‌روند و دیگر خود را مقید به نظر و سلیقه‌ی داور نمی‌کنند. در این صورت تئاتر از زنجیرِ خودساخته‌ای رها شده که باعث رشد و آزادی‌اش خواهد شد.
- در یک نگاه کلی، نشست رؤسای انجمن امسال را چه طور ارزیابی می‌کنید؟
مثبت. فکر می‌کنم نشست امسال پر ثمر بود و حرفهای خوبی در آن زده شد. اما اگر در مرحله‌ی حرف نماند و جامه‌ی عمل بپوشد.
- در حاشیه‌ی نشست چه؟ اغلب نشست‌ها حواشی و رای‌زنی‌هایی دارند. شما با مسوولین جلسه‌ای نداشتید؟
چرا. البته که داشتیم. یکی از مزایای میزبانی برای برگزاری چنین نشست‌هایی همین فرصت‌های گفت‌وگوی حاشیه‌ای است. منتها اخبارش را بگذارید برای بعد. ان‌شاءالله امیدوارم خبرهای خوشی داشته باشم.
- و در آخر، چیزی برای گفتن مانده که بخواهید عنوانش کنید؟
حرفِ گفتنی که زیاد است. اما بگذارید زمان بگذرد تا ببینم دست‌مان چه قدر پر خواهد بود؟ منتها به عنوان آخرین سخن همین را عرض می‌کنم که انجمن هنرهای نمایشی خراسان رضوی، تمام تلاشش را برای پررنگ‌تر کردن حضور تئاتر شهرستان‌ها خواهد کرد. من این مهم را وظیفه‌ی خودم می‌دانم و به انجامش متعهدم. امیدوارم که بتوانیم برای تئاتر شهرستان‌ها کارهای خوبی انجام دهیم.