تنها پردیس تئاتر شرق کشور در مسیر بایدها و نبایدها

 مشکلات ساختاری تماشاخانه‌های ​به‌نوعی  شهر بر کیفیت آثار تاثیر بسیار بدی می‌گذارد، بنابراین کثرت تماشاخانه‌ها از یک طرف و کیفیت آن‌ها از طرف دیگر بر رشد و رکود اقتصاد در هنر تئاتر تاثیر می‌گذارد اما در دهه90 و در زمان رونق اقتصاد تئاتر به این مهم فکر نشد و در این زمینه هیچ برنامه‌ریزی صورت نگرفت و ما فقط شاهد تاسیس چند تماشاخانه خصوصی بودیم؛ تماشاخانه‌هایی که در حوزه نور و صوت تا جایگاه تماشاگر و سیستم گرمایشی و سرمایشی، دچار مشکلات بسیاری بودند و استاندارد لازم را نداشتند.
اغلب این تماشاخانه‌ها بیشتر از اینکه مخاطب را جذب کنند، بعد از مدتی، او را بیشتر از تماشای تئاتر دور می‌کردند. هیچ‌گاه تئاتر شهر مشهد به‌عنوان یک مجموعه ساخته نشده و ساختار پردیس یا مجموعه اختصاصی تئاتر را نداشته است، فقط دارای دو سالن است و نکته جالب توجه اینکه بعد از گذشت بیش از 10سال، هنوز هر دو سالن بوی فرسودگی و مشکلات بسیاری را می‌دهند که موجب شده‌اند تماشاگر نه‌تنها در زمان اجرای تئاتر، آسایش نداشته باشد، بلکه از نبود امنیت هم رنج بکشد. این معضل بعد از چند سال نه‌تنها رفع نشد، بلکه تاسیس تماشاخانه با عناوین سه‌سویه و دوسویه بسیار هم مد شد و در مسیر جریان تئاتری به پز تبلیغاتی برخی نهادها هم تبدیل گردید ولی بازهم با همان مشکلات عذاب‌دهنده مخاطب. در این شرایط فعلی که مخاطب با همه مشکلات اقتصادی، هزینه بلیت می‌دهد و مشتاقانه در صف تئاتر می‌ایستد، باید برای حفظ وی، برنامه‌ریزی کرد و تدبیری اندیشید.

 

ضرورت احداث پردیس تئاتر در مشهد
مشهد بعد از تهران، قطب دوم تئاتر کشور است اما برخلاف کلان‌شهرهای کشور، از وجود حداقل یک پردیس‌ تئاتری محروم است. در این وادی، شهرداری و شورای اسلامی شهر مشهد بعد از یک سال که به‌عنوان تماشاگر از سالن‌های مختلف تئاتر بازدید کردند و بارها پای صحبت‌ نمایشگران و تماشاگران تئاتر نشستند، به ضرورت ایجاد یک پردیس تئاتر در مشهد پی بردند.
بعد از تصویب این طرح در شورای شهر، معاونت فرهنگی‌اجتماعی شهرداری مشهد ازطریق فرم‌های خاصی از هنرمندان تئاتر نظرسنجی کرد و حتی ازطریق سایت «مشهدگیشه»، مکان این پردیس را به رأی گذاشت و بعد از نهایی‌ شدن بوستان وفا در بولوار شهیدفکوری، به بسیاری از معماران و طراحان بزرگ کشور درخواست داده شد تا طرح احداث بزرگ‌ترین پردیس تئاتر کشور را ارائه دهند. سه روز پیش بعد از رأی داوران، ایده و طرح برگزیده پردیس را شهردار و شورای شهر مشهد رونمایی کردند تا در دو سال آینده به بهره‌برداری برسد.

 

مرکزی اختصاصی برای تئاتر
همان‌طور که محمدرضا کلایی، شهردار مشهد، در مراسم رونمایی از طرح نهایی پردیس به‌درستی بیان کرد، باید پردیس تئاتر شهر، به‌صورت اختصاصی دراختیار فعالیت‌های تئاتری قرار گیرد. مرکزی باشد برای تولید و اجرای تئاتر و باید از وجود هرگونه سیستم اداری در پردیس خودداری شود و به‌نوعی این مرکز به پاتوق هنرمندان تئاتر مشهد تبدیل گردد.
حتی شهرداری می‌تواند در یک برون‌سپاری، به هنرمندان تئاتر اعتماد کند و مدیریت پردیس را به آن‌ها بسپارد که دغدغه‌های بسیاری هم در این زمینه دارند.
البته نظارت بر عملکرد آن‌ها با تشکیل شورای ‌مختلف هم‌اندیشی -قبل از برنامه‌ریزی- و نیز راه‌اندازی شوراهای نظارتی -بعد از اجرای برنامه‌ها- باید در حوزه معاونت فرهنگی‌اجتماعی شهرداری مشهد صورت گیرد.

 

یک پردیس کاملا تخصصی‌
در پردیس تئاتر مشهد علاوه‌بر اختصاصی‌ بودن، باید به تخصصی‌ بودن سالن‌های این مرکز توجه بیشتری بشود؛ یعنی درکنار معماران زبده کشور، هنرمندان صاحب‌نظر تئاتر مشهد هم حضور داشته باشند که سالن‌های تئاتر براساس نیازها و سبک و شیوه‌های رایج امروز تولیدات تئاتری‌های مشهد ساخته شود. ایجاد سالن اختصاصی اجرای تئاتر عروسکی و نیز تئاتر برای کودکان و نوجوانان -به‌عنوان تماشاگران و هنرمندان آینده شهرمان- می‌تواند یکی از ضرورت‌های احداث این پردیس ‌باشد. همچنین سالن‌های پردیس باید هم بلک‌باکس و هم قاب‌صحنه‌ای باشد. باتوجه‌به اینکه فضای آکسسوار و دکور نمایش‌ها با هم تفاوت مهمی دارند، در سالن‌های بلک‌باکسی، جایگاه تماشاگر باید پرتابل باشد که صحنه هر نمایشی براساس شکل اجرایی آن تئاتر طراحی گردد. همچنین مشکل اساسی‌ای که اغلب این نوع سالن‌ها دارند، تسلط کارگردان در اتاق فرمان بر اثر خود در زمان اجراست که باید در طراحی سالن به آن توجه جدی شود، حتی بسیاری از سالن‌های تئاتر تهران هم دارای این مشکل هستند.
این مرکز اگر می‌خواهد به شایستگی عنوان پردیس تئاتر را در سردر خود به‌همراه داشته باشد، حتما باید دارای امکانات پشت صحنه بسیار مدرن و قوی به‌خصوص اتاق گریم، کارگاه دکورسازی و نیز آرشیو لباس باشد. فضای 4هزار هکتاری پردیس، توقع اهالی تئاتر را هم بالا خواهد برد که انتظار دارند علاوه‌بر مرکز تولید و اجرای تئاتر، مرکزی برای آموزش و نیز بازار آثار تئاتری در کشور باشد و علاوه بر اینکه از تولیدات مشهد حمایت می‌کند، مرکزی برای اجرای بهترین‌های تئاتر کشور هم باشد. به‌طورحتم شورای سیاست‌گذاری پردیس با راه‌اندازی شورای فنی، برنامه‌ریزی منسجمی خواهد کرد تا شأن این مرکز از همان ابتدا با اجرای آثار باکیفیت حفظ شود. مردم مشهد همواره نشان داده‌اند که فرهنگ لازم را برای تماشا به‌خصوص در عرصه‌های تئاتر و سینما دارند اما برایشان هم اهمیت بسیاری دارد که در چه مکانی و با چه کیفیتی، اثر مورد علاقه خود را ببینند؛ به‌طور مثال پردیس سینمایی هویزه در جذب مخاطب، قبل از نوسازی را می‌توان با بعد از نوسازی آن مقایسه کرد. بدون شک جایگاه سوم این سینما از لحاظ آمار جذب تماشاگر در کشور، نتیجه افزایش کیفیت تصویر و صوت، جایگاه تماشاگر و نیز امکانات جانبی سینماست.پردیس تئاتر مشهد هم می‌تواند علاوه‌بر سالن‌های متعدد با ساختار‌های مختلف اجرایی، دارای گالری عکس و پوستر تئاتر، کارگاه‌های آموزشی، کافه‌تئاتر برای پخش فیلم تئاترهای داخلی و خارجی و نشست نقد و بررسی و... باشد. همچنین این پردیس با توجه به اینکه مشهد، شهری ملی و بین‌المللی است و می‌تواند بستر خوبی برای برگزاری جشنواره بین‌المللی هم باشد، باید برای فراهم‌ کردن امکانات دیگری به‌منظور اجرای تئاتر توسط هنرمندان خارجی بیندیشد.

 

جاذبه ای برای مسافران
بوستان وفا باتوجه‌به طراوت و سرسبزی که دارد، از پارک‌های شلوغ مشهد به شمار می‌آید. هرچند فضای کوهستانی و بکر «وفا» به طراوت تئاتر کمک خواهد کرد، از طرف دیگر بار ترافیکی بسیاری هم برای بولوار فکوری به‌خصوص در زمان عصر -زمان اجرای تئاتر- دارد که در آخر هفته به اوج خود می‌رسد. به نظر می‌رسد که در این‌باره هم باید تدابیری اندیشید تا تماشاگر مشکلی را که درحال‌حاضر برای پارک خودرو خود در «تئاتر شهر» مشهد دارد، دیگر نداشته باشد. اگر بتوانیم با ارائه راهکارهایی، معضل ترافیکی این منطقه را حل کنیم، بوستان وفا باتوجه‌به فضای بکر و توریستی که دارد، می‌تواند خود فرصتی برای جذب مخاطبان بسیار به‌خصوص مسافران باشد. هرچند جذب این نوع مخاطب، نیازمند وجود ابزارهای تبلیغاتی اختصاصی برای پردیس تئاتر در اطراف بوستان وفاست.

 

خانه بزرگ تئاتر مشهد
...درنهایت اگر پردیس تئاتر مشهد به‌شکلی ساخته شود که هم نمایشگر، اثرش را باکیفیت اجرا کند و هم تماشاگر از آن لذت ببرد، به‌‌طور حتم مشهد در این زمینه می‌تواند حرف‌های بسیاری در تئاتر کشور بزند. برنامه‌ریزی منسجم در پردیس تئاتر شهر مشهد می‌تواند هنرمندان را در مسیر «وفا» قرار دهد و پردیس را به‌عنوان خانه بزرگ تئاتر مشهد معرفی کند. این پردیس می‌تواند مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پایگاه تولید و اجرای تئاتر در پایتخت معنوی تئاتر کشور باشد که احداث آن در همان دهه اول قرن پانزدهم، نتایج درخشانی را در جریان پرتلاطم تئاتر مشهد به بار خواهد نشاند. امیدواریم پردیس به‌سرعت عملیات عمرانی‌اش را آغاز کند تا شاهد بهره‌برداری آن در زمان شورای پنجم باشیم. بی‌شک دو سال، وقت بسیار کمی برای احداث چنین پروژه عمرانی‌ای است. به‌موقع به بهره‌برداری رسیدن پردیس سینمایی هویزه در کمترین زمان و فعالیتش در چند شیفت زمانی، نشان داد که خواستن، توانستن است. با بهره‌برداری پردیس تئاتر مشهد تا قبل از 1400 در زمان مدیریت فعلی شهرداری و شورای پنجم -که نشان دادند همواره دغدغه رشد تئاتر را دارند- این مرکز می‌تواند در مسیر اهداف اجرایی بهتر و بیشتری قرار بگیرد.