نباید اعتماد تماشاگر را به تئاتر کم کنیم
یکی از چالش‌ها و مباحث قابل تأملی که این روزها دامن تئاتر کشور را گرفته و نقطه نظرات مختلفی درباره آن بین کارشناسان، منتقدان و اهالی تئاتر و مسئولان این حوزه مطرح می‌شود، حضور سوپراستارهای سینما در عرصه تئاتر است.
به گزارش تئاتر خراسان رضوی، هر چند به تعبیر خیلی‌ها سوپراستارهای امروز سینما هم زادگاهشان از تئاتر بوده و حق مسلمشان این است که در هر حوزه‌ای که بخواهند حضور داشته باشند اما عدم مدیریت یا شاید بی توجهی و همینطور سایر مسائل باعث شده تا عده‌ای از اهالی تئاتر احساس خطر کرده و هنر تئاتر و به تعبیری شاید کیفیت تئاتر را در معرض خطر ببیند.
دراین زمینه مسائل و مباحث مختلفی مطرح می‌شود که تلاش داریم در این گزارش در خبرگزاری فارس به بخشی از این مسائل بپردازیم.
*سوپراستارهایی که از تئاتر آمده‌اند؟
نخستین نکته این است که بررسی کنیم چه کسانی از بین اشخاصی که جزو سوپراستارهای امروز سینمای ما محسوب می‌شوند ، از تئاتر فعالیت خود را شروع کرده‌اند.
طبق آمار بسیاری از بازیگران پیشکسوت امروز سینمای ایران فعالیت هنری خود را از صحنه‌های تئاتر آغاز کردند و سپس جلوی دوربین تلویزیونی یا سینما رفته‌اند. بزرگان سینمای ایران از جمله عزت الله انتظامی، علی نصیریان، محمدعلی کشاورز، پروانه معصومی، گلاب آدینه، مرحوم داود رشیدی، حمیده خیرآبادی، جمیله شیخی و بعد از آن سال‌ها افرادی چون گوهرخیراندیش، پرویز پورحسینی، حسن پورشیرازی، مسعود رایگان، محمدرضا شریفی نیا، رضا ژیان، فرهاد آییش، فرامرز قریبیان، فاطمه معتمدآریا، آزیتا حاجیان، علیرضا خمسه، پرویز پرستویی، رویا نونهالی، پانته آ بهرام، سیما تیرانداز، آتیلا پسیانی و بسیاری دیگر هستند که فعالیتشان را از تئاتر آغاز کردند.
از جمله تئاتری‌های موفق آن دوران همچنین می‌توان به اکبرعبدی، مرحوم خسروشکیبایی، ابوالفضل پورعرب اشاره کرد که اینها در دوره جوانی‌شان از بهترین‌های سینمای ایران بودند. افراد دیگری مثل آزاده صمدی، بهنوش بختیاری، ترانه علیدوستی،نگار جواهریان، بهاره رهنما، هومن برق نورد، مهدی پاکدل، امیرجعفری، هومن سیدی، پیمان معادی، پگاه آهنگرانی، نوید محمدزاده، رضا عطاران، ریما رامین فر، پانته آ پناهی‌ها و بسیاری دیگر نیز از جمله تئاتری‌های خوبی هستند که الان نیز در این عرصه فعالیت می‌کنند.
اما نکته مهم در این گزارش این است که بسیاری از همین افرادی که از تئاتر سربرآوردند و در سینما نام و آوازه‌ای برای خود کسب کردند و حتی کسانی که اصلا از تئاتر نیامدند و در سینما هستند به دلائل مختلف این روزها به عرصه تئاتر دوباره رجعت کردند البته خیلی از آنها فعالیت خود را در تمام این سال‌ها در تئاتر قطع نکرده بودند و به دلیل شهرتشان تئاتر‌هایشان نیز اسم و رسم دارد و به تعبیری فروش خوبی هم دارد اما مسئله این است است که حضور این سوپراستارها در تئاتر امروز می‌تواند گویای بالندگی تئاتر و چرخش وضعیت مالی تئاتر کشور باشد یا عاملی برای بی کیفیت شدن کارها و گیشه‌ای و تجارتی شدن آنها؟
*معایب و مزایای حضور سوپراستارها در تئاتر
اکبر زنجانپور، پیکشسوت عرصه تئاتر معتقد است که تئاتر امروز از معنای حقیقی‌اش خالی شده است و حس و حال گذشته را ندارد، می‌افزاید: مسئله مهم این است که عده‌ای امروز معتقدند سالن‌های نمایش پر است پس ما مشکلی نداریم، درست است که شاید پر باشد اما آیا هنر مطلق رواج دارد؟ تئاتر نباید ضدانسانی یا گیشه‌ای شود. صرفا با چند چهره سینمایی و تلویزیونی تئاتر درست نمی‌شود، امروز خیلی‌ها پیشنهاد می‌کنند که برای کار تئاتر از چهره‌ها استفاده کنیم؟!
میکائیل شهرستانی بازیگر و کارگردان تئاتر ایران نیز معتقد است که وضعیت تئاتر امروز خوب نیست چرا که خیلی از کارها به دلائل مختلف کیفیت لازم را ندارند. تا مسئولان وارد عرصه نشوند مشکلات حل نمی‌شود پای برخی افراد باید از تئاتر بریده شود خیلی از چهره‌ها که به تئاتر می‌آیند. البته حضور برخی‌هایشان هم خوب است و از نظر من بد نیست که بازیگر سینما به تئاتر بیاید به شرطی که این بازیگر برای خود تئاتر به عرصه آمده باشد و تجربه این کار را داشته باشد نه اینکه برای کسب درآمد و فرار از بیکاری به این عرصه بیاید!
یکی از مشکلات دیگری که این روزها گریبان تئاتر را گرفته باب شدن کنسرت ـ نمایش‌هایی است که این روزها حداقل در تهران زیاد می‌بینیم کنسرت نمایش‌هایی که با حضور چند موسیقیدان یا خواننده مطرح و چند بازیگر چهره سینمایی و تئاتری آوازه‌ای در سطح شهر تهران به هم زده و فروش خوبی هم دارند.
برخی از اساتید و کارشناسان تئاتر معتقدند که این کنسرت نمایش‌ها به تئاتر ضربه زده و تئاتر امروز را دچار معضل گیشه محوری می‌کند. برخی از این کنسرت نمایش‌ها بلیت‌هایی بیش از 200 هزار تومن هم دارند و این تازه قیمت رسمی آن است و شاید در بازار سیاه قیمت آنها بیش از این هم شود.
محمود عزیزی نیز در گفت‌وگو با فارس درباره حضور سینمایی‌ها در تئاتر می‌گوید که شاید وجود این هنرمندان گیشه را تغیر دهد اما به ضرر گروه‌های جوان و تئاتری‌ها است که توانایی پرداخت هزینه‌های گزاف سالن‌های تئاتری و حمایت‌های آنچنانی را ندارند درنتیجه باعث سرخوردگی آنها می‌شود.
حسین مسافر آستانه نیز به فارس می‌گوید که این نوع جذب تماشاگر عامل نارضایتی برای خود تئاتر است اینکه ما از هر طریق غیر اصولی با طرح چهره‌های محبوب مردم و ترفند‌های دیگر مردم را به سالن تئاتر می کشانیم، ترسم این است که مقطعی باشد و در دراز مدت به تئاتر لطمه می‌زند و اعتماد تماشاگر را در دراز مدت به تئاتر کم‌رنگ می‌کند.
وی در ادامه می‌گوید که تنها ممیزی‌ام این است کاری که به صحنه می‌رود اعتماد مردم را خراب نکند ما به اعتماد مردم برای تاثیرگذاری بیشتر تئاتر نیاز داریم. خط قرمز من این است که با دروغ و تبلیغات غلط مردم را به چیزی نکشانیم که آنچه ادعا کردیم نباشد و مردم پس بزنند این بدترین جفا به تئاتر است که شاید مقطعی تماشاگر جذب شده و پول بلیت را گرفتیم اما در درازمدت تبعات منفی دارد.
مصطفی کوشکی مدیرتئاتر مستقل نیز به فارس می‌گوید : حضور سوپراستارها زمانی در تئاتر نگران کننده است که برخی کارهای بی کیفیت داشته باشند سلبریتی‌هایی که براساس تعداد فالوور برای بازی در نمایش‌ها انتخاب می‌شوند حتی افرادی که از فشن شوها یا خواننده‌ها به این عرصه می‌آیند اینجاست که خطر احساس می‌شود.
اما در کنار همه اینها برخی نیز معتقدند که حضور ستارگان سینما در نمایش‌های امروز عامل رونق تئاتر شده است حتی افرادی مثل پیمان شریعتی مدیر تئاتر شهر نیز معتقد است که با رونق گرفتن گیشه‌ها مردم نیز تماشاگران پروپا قرص تئاتر می‌شوند و این چه اشکالی دارد؟
حشمت آرمیده بازیگر سینما ، تئاتر و تلویزیون هر چند رونق این روزهای گیشه‌های تئاتر را با اهمیت می‌داند اما معتقد است که تئاتر نباید به سمت بی محتوایی برود و برخی سوپراستارها فقط به دنبال کسب گیشه هستند.
در مقابل زهرا شایانفر کارگردان تئاتر نیز می‌گوید که با حضور سوپر استارها مخالف نیست چون در فضای تجاری تئاتر لاجرم باید منتظر هر اتفاقی برای بردن در رقابت جذب مخاطب بود و این بد نیست و تا وقتی که تماشاگر تئاتر را بر اساس چهره‌ها انتخاب کند این مسئله وجود خواهد داشت. وی می‌افزاید: در همه دنیا هم همین اتفاق می‌افتد. بازار کار و چرخه مالی باید وجود داشته باشد. گروه ، کمپانی و یا سالن خصوصی هم باید بتواند روی پای خودش بایستد. به نظر من چون سینما یک صنعت است و با جهان تجارت نزدیک تر ، دست اندرکاران این حوزه سریعتر بازار کار تئاتر را در دست خواهند گرفت. زمانی که یک تهیه کننده می‌تواند با 50 میلیون که بخش کوچکی از سرمایه لازم برای یک پروژه سینمایی است ، تهیه کننده تئاتری بشود که دو برابر پولش را بر می‌گرداند چرا این کار را نکند ؟ حالا تعدادی از بازیگران یا عوامل و طراحان سینمایی هم باشند.
لیلا بلوکات نیز بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون معتقد است برخی سوپراستارها از حضور در تئاتر می‌ترسند چرا که قدرت آن را ندارند و برخی بازیگران بی‌استعدادی در سینما داریم که فقط به خاطر ظاهر و روابط کار می‌کنند.
جمشید مشایخی نیز درباره سابقه استفاده از چهره‌های سرشناس سینما، برای کمک به گیشه تئاتر معتقد است؛ نمی خواهم نام ببرم ولی پیش از انقلاب اسلامی نیز یکی از سوپراستارهای سینمای کشور، به تئاتر آمد ولی مخاطب از بازی او استقبالی نکرد. تا کسی سال‌ها زحمت نکشیده باشد نمی تواند از عهده ایفای نقش در صحنه نمایش بر آید.
این هنرمند برجسته سینما و تئاتر کشور می‌افزاید که نباید ادبیات دراماتیک و تئاتر را شوخی دانست. به نظرم استفاده از سوپر استارهای سینما نوعی ساده انگاری و شوخی با هنر ارزشمندی مانند تئاتر است. این نگاه غیر حرفه ای به تئاتر کشور لطمه های جبران ناپذیری می زند. درام نیاز به تجزیه تحلیل دارد. هنرپیشه باید با تمرین و ممارست شناسنامه نقش را بیرون بیاورد تا بتواند با آن ارتباط برقرار کند.
برای بررسی جامع این پدیده و جرایی مهاجرت سوپراستارها از سینما به تئاتر باید از جنبه‌های دیگری مانند اقتصادی و ...نیز به این موضوع نگاه کرد که در گزارش‌های دیگری به آنها خواهیم پرداخت.